In het kader van 'De Trainer op 1' gaan we met Jeugdsportnet Zuiderkempen in de periode 2023-2026, mede dankij de steun van Sport Vlaanderen en vele andere partners, op zoek naar manieren om nieuwe trainers te rekruteren, de huidige trainers langer te behouden, het aantal exit-trainers te beperken en ex-trainers de reïntegreren. We geven onszelf de ruimte om slimme experimeten op te zetten. 

Graag wil ik starten met 2 observaties die mij de laatste weken bezig houden.

De algemene perceptie is dat gediplomeerde trainers langer trainer blijven dan niet gediplomeerde trainer. Dit lijkt mij inderdaad wel te kloppen want het zijn de naar mijn gevoel de gemotiveerde sporters/trainers-in-spé/trainers die opleidingen volgen. Zij die niet gemotiveerd zijn volgen eerder geen opleiding. Gediplomeerde trainers zijn zowel gemotiveerd voor, tijdens en na de opleiding. En iemand die gemotiveerd is en daar bovenop extra competenties verwerft zal inderdaad wellicht gedurende een lange tijd trainer blijven. 
Ik ken zelf weinig of geen sporters/trainers-in-spé/trainers die in eerste instantie niet gemotiveerd zijn, vervolgens toch een opleiding gaan volgen om daarna fel gemotiveerd te zijn. Ook hier bevestigen de uitzonderingen de regel uiteraard.

Verder merk ik het afgelopen seizoen dat clubs veelal voldoende trainers vinden voor sporters onder de 12 jaar. Het zijn vaak jongeren vanaf 15 jaar die het in eerste instantie tof vinden om met kinderen

om te gaan en hen daarbij ook wel beter willen leren sporten. Trainers bij jongeren tussen 12 en 18 jaar dienen te beschikken over voldoende zelfvertrouwen, heel wat kennis en diverse vaardigheden om training te geven en om enig succes te ervaren. Vanuit het buikgevoel hebben deze trainers in hun kinder- en jeugdjaren zelf op een bepaald niveau gesport en hebben zij het geluk gehad om training te krijgen van een gepassioneerde trainer die elk van hen wist te raken.   

Voorlopig zullen we de komende jaren via specifieke rekruteringssystemen voldoende trainers hebben voor sportertjes onder de 12 jaar. 
Toekomstige trainers van jongeren boven de 12 jaar dienen in eerste instantie een passie te hebben voor de sport (1). Vervolgens dienen ze stap voor stap in een motiverende trainingsomgeving te geraken en te blijven in de club (2). Van hieruit kunnen ze dan de beslissing nemen om te starten met opleidingen en bijscholingen om jaar na jaar een betere trainer te worden (3). Ondertussen lijkt het noodzakelijk om bij de juiste sporters aan de slag te gaan als trainer en jaar na jaar kleine successen te boeken.(4)

We vragen Chat GPT om antwoorden mee bedenken.

Hoe kunnen kinderen onder de 12 jaar een passie voor sport ontwikkelen?

Het ontwikkelen van een passie voor sport bij kinderen onder de 12 jaar kan op verschillende manieren gestimuleerd worden. Hier zijn een aantal tips:

1. Speelsheid voorop stellen

• Maak sporten leuk: Kinderen zijn van nature speels, dus maak sportactiviteiten leuk en niet te competitief. Organiseer speelse oefeningen en spelletjes waarin bewegen centraal staat.
• Afwisselende activiteiten: Zorg voor variatie in sporten en spelletjes, zodat kinderen kunnen ontdekken wat ze leuk vinden.

2. Positieve ervaringen creëren

• Focus op plezier en vriendschap: Zorg ervoor dat kinderen sporten kunnen associëren met plezier en het maken van vrienden. Dit kan door bijvoorbeeld teamsporten te stimuleren waarin samenwerking belangrijk is.
• Complimenten geven: Moedig kinderen aan door hun inspanningen en kleine successen te prijzen, ongeacht hun vaardigheidsniveau.

3. Rolmodellen en voorbeeldgedrag

• Ouders en leraren als voorbeeld: Kinderen leren door imitatie, dus als ouders en leerkrachten zelf actief zijn en plezier hebben in sport, zullen kinderen dit gedrag sneller overnemen.
• Inspirerende verhalen: Vertel verhalen over sporters die gepassioneerd zijn over hun sport en hoe ze begonnen zijn, wat kinderen kan motiveren om ook actief te worden.

4. Laagdrempeligheid en toegankelijkheid

• Maak sport makkelijk toegankelijk: Zorg ervoor dat sportactiviteiten laagdrempelig en toegankelijk zijn, zowel qua locatie als kosten. Denk aan buurtactiviteiten of gratis clinics.
• Vrije tijd voor beweging: Moedig kinderen aan om in hun vrije tijd actief te zijn, door buiten te spelen, te fietsen, of andere activiteiten te doen waarbij ze bewegen.

5. Verantwoordelijkheid en zelfontdekking

• Laat kinderen kiezen: Geef kinderen de vrijheid om verschillende sporten uit te proberen en zelf te ontdekken wat ze leuk vinden. Het ontwikkelen van een passie gebeurt vaak als ze zich verbonden voelen met een bepaalde sport.
• Kleine doelen stellen: Help kinderen om kleine, haalbare doelen te stellen die ze kunnen bereiken, wat hun gevoel van prestatie en motivatie vergroot.

6. Ondersteuning en aanmoediging

• Betrokkenheid van ouders: Ouders kunnen hun kinderen actief ondersteunen door ze aan te moedigen, mee te gaan naar wedstrijden of trainingen, en belangstelling te tonen in hun sportactiviteiten.
• Samen sporten: Regelmatig samen sporten als gezin kan ook een passie voor sport aanwakkeren, omdat kinderen dan sport associëren met quality time en plezier met hun ouders.

7. Leren door ervaring

• Organiseer sportieve uitjes: Neem kinderen mee naar sportevenementen of laat ze kennismaken met verschillende sporten door bijvoorbeeld een sportkamp.
• Doe-het-zelf sportactiviteiten: Moedig kinderen aan om zelf sportactiviteiten te organiseren met hun vrienden, zoals een voetbalwedstrijd in de buurt of een dansoptreden.

Door een combinatie van deze aanpakken, kunnen kinderen op een natuurlijke en plezierige manier een passie voor sport ontwikkelen. Het belangrijkste is dat ze de ruimte krijgen om te ontdekken, plezier te hebben en hun eigen weg te vinden in de sportwereld.

Versterk je antwoord. Hoe kunnen kinderen onder de 12 jaar een passie ontwikkelen voor sport zodat ze gemotiveerd zijn om later trainer in de sportvereniging te worden.

Om ervoor te zorgen dat kinderen onder de 12 jaar niet alleen een passie ontwikkelen voor sport, maar ook gemotiveerd worden om later mogelijk een rol als trainer in een sportvereniging te vervullen, zijn er diepgaandere en strategische benaderingen nodig. Hier zijn enkele versterkte en gerichte methoden:

1. Inspireer met leiderschap en verantwoordelijkheid

• Leiderschapsrollen bieden: Moedig kinderen aan om kleine leiderschapsrollen op zich te nemen, zoals het aanvoeren van een team of het assisteren bij het organiseren van sportactiviteiten. Dit kan hun zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel vergroten.
• Organiseer jeugdcoaching workshops: Introduceer kinderen al op jonge leeftijd in de basisprincipes van coaching en training. Dit kan op speelse wijze, bijvoorbeeld door ze te laten helpen bij het uitleggen van spelregels aan jongere kinderen.

2. Creëer een diepere verbondenheid met de sport

• Lange termijn betrokkenheid stimuleren: Zorg voor continuïteit in hun sportervaringen. Door hen langdurig bij dezelfde sportvereniging betrokken te houden, kunnen ze zich dieper verbinden met de sport en de gemeenschap eromheen.
• Verhalen van trainers delen: Laat kinderen kennismaken met inspirerende verhalen van huidige trainers binnen de vereniging. Door te zien hoe coaches hun passie hebben omgezet in een rol als trainer, kunnen kinderen zich voorstellen dat ze diezelfde weg kunnen bewandelen.

3. Mentorschap en rolmodellen

• Mentorschap door oudere sporters: Koppel jongere kinderen aan oudere, meer ervaren sporters of junior coaches. Deze mentoren kunnen hen inspireren en begeleiden, en hen laten zien hoe leuk en bevredigend het kan zijn om anderen te helpen in de sport.
• Betrokkenheid van trainers: Zorg dat trainers in de sportvereniging actief deelnemen aan de ontwikkeling van jonge sporters. Hun enthousiasme en toewijding kunnen kinderen inspireren om in hun voetsporen te treden.

4. Onderwijs en kennisoverdracht

• Educatieve activiteiten over sport: Organiseer activiteiten die verder gaan dan alleen fysieke training, zoals workshops over sportpsychologie, tactiek, en het belang van teamwork. Dit kan kinderen laten inzien dat sport meer omvat dan alleen beweging, en hen prikkelen om zich hierin verder te verdiepen.
• Simulatie van trainerstaken: Geef kinderen af en toe de kans om een training te leiden of een groep te coachen tijdens een training of wedstrijd. Dit hands-on leren kan hun interesse in een trainersrol aanwakkeren.

5. Duurzame sportcultuur creëren

• Sportieve waarden en ethiek: Bevorder een cultuur binnen de sportvereniging waar respect, sportiviteit, en toewijding hoog in het vaandel staan. Kinderen die opgroeien in een omgeving waar deze waarden belangrijk zijn, zullen eerder geneigd zijn om die waarden als trainer door te willen geven.
• Gemeenschapsgevoel versterken: Creëer een sterk gemeenschapsgevoel binnen de vereniging, waarin kinderen zich thuis voelen en zich willen inzetten. Een hechte gemeenschap kan de wens om later iets terug te doen voor de vereniging, zoals trainer worden, sterk stimuleren.

6. Stimuleren van lange termijn doelen

• Toekomstperspectief schetsen: Praat met kinderen over hun toekomst in de sport, en hoe ze hun huidige plezier en vaardigheden in iets kunnen omzetten dat hen op de lange termijn voldoening geeft, zoals het worden van een trainer.
• Geleidelijke verantwoordelijkheden: Geef kinderen geleidelijk meer verantwoordelijkheden binnen hun sportvereniging, zodat ze een gevoel van eigenaarschap ontwikkelen. Dit kan hun motivatie versterken om later een meer formele rol, zoals trainer, te willen vervullen.

7. Persoonlijke groei en zelfreflectie

• Aanmoedigen van zelfreflectie: Moedig kinderen aan om na te denken over wat sport voor hen betekent en wat hun rol in de sportvereniging zou kunnen zijn als ze ouder worden. Dit helpt hen hun eigen doelen en passie voor de sport verder te verkennen.
• Belang van bijdrage aan anderen: Leer kinderen het belang van anderen helpen in hun sportieve ontwikkeling. Dit altruïstische aspect kan hen motiveren om later een rol te vervullen waarin ze anderen kunnen begeleiden, zoals trainer.

Door kinderen op deze manieren te ondersteunen en te inspireren, kunnen ze niet alleen een diepe passie voor sport ontwikkelen, maar ook de motivatie opbouwen om die passie op latere leeftijd om te zetten in een trainersrol. Het gaat erom kinderen te laten zien dat sport niet alleen iets is wat ze nu doen, maar ook iets waaraan ze in de toekomst kunnen bijdragen.

Hoe kunnen jongeren tussen 12 en 18 jaar gepassioneerd blijven voor hun sport in de sportvereniging?

Versterk je antwoord. Hoe kunnen jongeren tussen 12 en 18 jaar gepassioneerd blijven voor hun sport in de sportvereniging zodat ze mogelijks gemotiveerd zijn om trainer te worden?

Om jongeren tussen 12 en 18 jaar niet alleen gepassioneerd te houden voor hun sport, maar ook te motiveren om later trainer te worden, is een strategische en inspirerende aanpak nodig. Hier zijn versterkte strategieën om dit doel te bereiken:

1. Persoonlijke en Leiderschapsontwikkeling

• Leiderschapsrollen aanmoedigen: Geef jongeren de kans om kleine leiderschapsrollen op zich te nemen, zoals teamcaptain of assistent-coach bij jongere teams. Dit helpt hen om verantwoordelijkheid te nemen en inzicht te krijgen in wat een trainersrol inhoudt.
• Trainingen in coachingvaardigheden: Organiseer workshops of cursussen waarin jongeren de basisprincipes van coaching leren, zoals communicatie, motivatie en tactiek. Dit kan hun interesse in een toekomstige trainersrol aanwakkeren.

2. Mentorschap en Rolmodellen

• Toewijzen van mentoren: Koppel jongeren aan ervaren coaches of oudere sporters die hen kunnen begeleiden en inspireren. Een mentor die gepassioneerd is over coaching kan hun ambities vormen en hun passie voor sport verdiepen.
• Inspirerende successen delen: Laat jongeren kennismaken met verhalen van succesvolle trainers binnen of buiten de vereniging. Real-life voorbeelden van coaches die hun passie voor sport hebben omgezet in een carrière kunnen een krachtige motivatiebron zijn.

3. Diepergaande betrokkenheid in de sport

• Actieve betrokkenheid bij teambeheer: Geef jongeren verantwoordelijkheden die verder gaan dan hun rol als sporter, zoals het plannen van trainingen of het helpen organiseren van toernooien. Dit kan hen een beter begrip geven van wat er allemaal bij coaching komt kijken.
• Betrokkenheid bij beslissingsprocessen: Betrek jongeren bij het maken van belangrijke beslissingen binnen het team, zoals het kiezen van trainingsmethoden of het bepalen van strategieën. Dit versterkt hun gevoel van eigenaarschap en verbondenheid met de sport.

4. Erkenning en Langetermijnperspectief

• Erkenning van coachingsaspiraties: Wanneer jongeren interesse tonen in coaching, erken en moedig deze aspiraties actief aan. Dit kan door hen verantwoordelijkheden te geven die passen bij hun interesse in coaching.
• Toekomstperspectief schetsen: Help jongeren om een langetermijnvisie te ontwikkelen waarin ze hun sportieve ervaringen kunnen vertalen naar een rol als trainer. Laat hen zien hoe ze hun huidige vaardigheden en kennis kunnen gebruiken om anderen in de toekomst te begeleiden.

5. Educatie en Kennisoverdracht

• Bijscholing in sportwetenschappen: Introduceer basisconcepten van sportwetenschappen, zoals anatomie, trainingsleer, en sportpsychologie, om jongeren te helpen begrijpen wat er komt kijken bij het coachen. Deze kennis kan hun interesse in coaching verdiepen.
• Coachingstaken simuleren: Laat jongeren af en toe de rol van coach spelen tijdens trainingen of wedstrijden, onder begeleiding van een ervaren trainer. Deze praktijkervaring kan hun inzicht en enthousiasme voor coaching vergroten.

6. Motiverende Competitie en Uitdaging

• Deelname aan coachingcompetities: Organiseer of stimuleer deelname aan coachingcompetities voor jongeren, waar ze hun coachingvaardigheden kunnen testen en verder ontwikkelen. Dit kan hun competitieve geest aanspreken en hen motiveren om beter te worden als toekomstige trainers.
• Langdurige uitdagende doelen stellen: Help jongeren bij het stellen van ambitieuze maar haalbare doelen, zowel als sporter als in hun rol als beginnende coach. Het werken naar deze doelen kan hen motiveren om te blijven leren en groeien.

7. Cultuur van Delen en Ondersteunen

• Peer coaching initiatieven: Stimuleer jongeren om elkaar te coachen tijdens trainingen. Dit bevordert niet alleen hun coachingvaardigheden, maar versterkt ook hun band met de sport en hun teamgenoten.
• Community building: Creëer een cultuur binnen de sportvereniging waarin delen van kennis en het ondersteunen van elkaar centraal staat. Dit gevoel van gemeenschap en samenwerking kan jongeren inspireren om later zelf een rol te spelen als coach.

8. Gezonde Competitieve Druk en Ervaring

• Ervaring opdoen in competitieve omgevingen: Laat jongeren deelnemen aan uitdagende competities en toernooien, waar ze kunnen leren omgaan met druk en strategieën kunnen uitproberen. Deze ervaring is waardevol voor hun ontwikkeling als toekomstig trainer.
• Ervaringen delen in teammeetings: Moedig jongeren aan om hun ervaringen en lessen uit wedstrijden te delen in teammeetings. Dit helpt hen niet alleen om hun eigen spel te verbeteren, maar ook om na te denken over hoe ze anderen zouden coachen.

9. Ondersteuning vanuit ouders en coaches

• Coachingondersteuning voor ouders: Bied ouders informatie en ondersteuning om hen te helpen hun kinderen op een manier te begeleiden die hun passie voor sport en interesse in coaching bevordert.
• Coach als mentor en inspirator: Zorg ervoor dat de huidige trainers niet alleen focussen op prestaties, maar ook fungeren als inspirerende mentoren die jongeren laten zien hoe bevredigend het is om anderen te coachen.

10. Continuïteit en Betrokkenheid

• Doorlopende betrokkenheid bij de sportvereniging: Moedig jongeren aan om actief betrokken te blijven bij de sportvereniging, zelfs als ze tijdelijk minder actief zijn als sporter, bijvoorbeeld door te helpen bij evenementen of als assistent-trainer. Dit helpt hen om hun passie voor de sport en de vereniging vast te houden.

Door deze versterkte strategieën toe te passen, kunnen jongeren tussen 12 en 18 jaar niet alleen hun passie voor sport behouden, maar ook de motivatie en vaardigheden ontwikkelen die nodig zijn om later als trainer actief te worden. Dit draagt niet alleen bij aan hun persoonlijke groei, maar ook aan de duurzaamheid van de sportvereniging als geheel.

Om te begrijpen waarom het zo moeilijk is om trainers te vinden en te behouden in lokale sportclubs, moeten we essentiële vragen stellen die de kern van het probleem blootleggen. Deze vragen helpen bij het identificeren van de onderliggende oorzaken en kunnen leiden tot gerichte oplossingen. Hier zijn enkele essentiële vragen die gesteld kunnen worden:

1. Wat motiveert jongeren om betrokken te blijven bij een sport?

   • Het antwoord hierop kan inzicht geven in de intrinsieke en extrinsieke motivatoren die jongeren aanzetten tot langdurige betrokkenheid bij een sport. Het kan ook blootleggen waarom deze motivatie soms afneemt naarmate ze ouder worden.

2. Welke uitdagingen ervaren jongeren bij het combineren van sport met andere verplichtingen, zoals school of werk?

   • Dit helpt te begrijpen of en hoe externe druk, zoals academische verplichtingen of bijbanen, de sportbetrokkenheid van jongeren beïnvloedt en of dit hun potentieel om later trainers te worden, beperkt.

3. Welke ondersteuning en middelen krijgen jongeren van sportverenigingen om zich te ontwikkelen tot potentiële trainers?

   • Dit kan aantonen of sportclubs effectief zijn in het begeleiden en voorbereiden van jongeren op een trainersrol en of er een gebrek is aan structurele ondersteuning.

4. Welke rol spelen huidige trainers en coaches in het inspireren van jongeren om ook trainer te willen worden?

   • Het antwoord kan laten zien hoe belangrijk rolmodellen zijn en of er een tekort is aan inspirerende figuren binnen de sportverenigingen.

5. Hoe wordt het belang van leiderschap en verantwoordelijkheid gecommuniceerd aan jongeren binnen de sportvereniging?

   • Dit helpt om te bepalen of jongeren genoeg kansen krijgen om leiderschapsrollen te verkennen en of ze gestimuleerd worden om deze verantwoordelijkheden op zich te nemen.

6. Hoe worden jongeren die interesse tonen in coaching ondersteund en erkend binnen de sportvereniging?

   • Dit onthult of sportverenigingen jongeren effectief ondersteunen in hun interesse in coaching, of dat er een gebrek is aan erkenning en stimulans.

7. Welke factoren dragen bij aan het hoge verloop van trainers in sportclubs?

   • Dit kan problemen zoals werkdruk, onvoldoende beloning, of een gebrek aan waardering aan het licht brengen, wat kan bijdragen aan het gebrek aan trainers.

8. Hoe ervaren jongeren de cultuur binnen de sportvereniging, en hoe beïnvloedt dit hun bereidheid om betrokken te blijven?

   • Het antwoord kan laten zien of de sociale en culturele omgeving van de club aantrekkelijk genoeg is om jongeren te behouden en te motiveren om meer betrokken te raken, zoals in een trainersrol.

9. Welke obstakels ondervinden jongeren als ze proberen de overgang van speler naar trainer te maken?

   • Dit kan wijzen op praktische barrières, zoals een gebrek aan training, opleiding of vertrouwen in hun eigen capaciteiten om een effectieve trainer te zijn.

10. In hoeverre worden ouders en familie betrokken bij het proces van jongeren die trainer willen worden?

    • Het antwoord kan aangeven of de steun vanuit huis een cruciale rol speelt in de beslissing van jongeren om deze rol te overwegen.

Door deze vragen te stellen, krijgen we een helder beeld van de dynamieken binnen sportverenigingen die het moeilijk maken om trainers te vinden en te behouden. Bovendien kunnen we gerichte strategieën ontwikkelen om jongeren niet alleen betrokken te houden bij hun sport, maar ook te inspireren en te ondersteunen om toekomstige trainers te worden.

Jan Cuypers (25/08/2024)